Για την προσωπικότητα του Μωυσή

Σημαδιακή η σημερινή ημέρα απόφασης του Σιναίου Δαμιανού να παραιτηθεί και να δρομολογήσει την διαδοχή του: η Εκκλησία μας εορτάζει και μνημονεύει τον Προφήτη και Θεόπτη Μωυσή.

Για την προσωπικότητα του Μωυσή και τις δυσκολίες που δείχνουν οι πηγές για την αρχή και την πορεία των μεγάλων γεγονότων του Ισραήλ από την Αίγυπτο προς τη Γη της Επαγγελίας, με ηγέτεη τον Μωυσή, ο Σάββας Αγουρίδης, γράφει:

«Έχουμε ήδη κάποια εικόνα του ψυχισμού του από τις αρχικές περί της δραστηριότητάς του αφηγήσεις της Π. Διαθήκης: Ο πατριωτισμός αλλά και ο ανθρωπισμός του φαίνονται στην ενεργό συμμετοχή του στα βάσανα και τους αγώνες των καταπιεζόμενων συμπατριωτών του στην Αίγυπτο. Αναγκάζεται να αυτοεξοριστεί, και, μεγάλος πια στα χρόνια, αποστέλλεται για να χρησιμεύσει ως όργανο του Γιαχβέ στην απελευθέρωση αυτών των σκλάβων, από τους οποίους, όπως φαίνεται, δεν είχε αποσπαστεί η σκέψη του όλα αυτά τα χρόνια. Συγκινεί η πάλη του προς τον Φαραώ για να αφεθούν ελεύθεροι οι σκλάβοι να βγουν στην έρημο να λατρέψουν το Θεό του. Στην προετοιμασία της Εξόδου και στην Έξοδο ξεχωρίζει κανείς τον ικανό ηγέτη, τον ταλαντούχο οργανωτή και στρατηγό. Κατά την πορεία μέσα στην έρημο βλέπει κανείς το Μωυσή, όχι μόνο στις σχέσεις προς τους εκτός αλλά κυρίως προς τον ίδιο το λαό, με την αμφιθυμία του και τις μεταπτώσεις του. […] Ο Θεός αυτός είναι Θεός πολεμιστής, κατακτητής (melhama beor) και, με τις πολεμοχαρείς ιδιότητές του, η συμφορά έρχεται πάνω σε πολλές χιλιάδες και εκατοντάδες αλλοφύλων, προς όφελος όμως του δικού του λαού. Παραταύτα, πρόκειται συγχρόνως για Θεό με υψηλές πνευματικές απαιτήσεις και πολύ ευρεία ιστορική προοπτική. Κι όπως είναι αμείλικτος στον πόλεμο κατά των αλλοφύλων, είναι το ίδιο αμείλικτος και προς το δικό Του λαό. Ένα παράξενο κράμα υψηλής πνευματικής ποιότητας και βάναυσου αυταρχισμού. Έτσι περίπου παρουσιάζεται και η προσωπικότητα του Μωυσή: Πνευματική, επιεικής, μεσιτική από τη μια μεριά, αμείλικτη σε αυστηρότητα έναντι αποστατών και αντιπάλων από την άλλη. Ανεβοκατεβαίνει στο Σινά μεσιτεύοντας υπέρ των ανομιών και της αποστασίας του λαού, εξ αφορμής όμως του επεισοδίου της λατρείας του Γιαχβέ υπό τη μορφή ταύρου (χρυσού μόσχου, Αριθ. 12,1 εξ) τιμωρεί πολύ αυστηρά πολλούς από το λαό, θανατώνει πλήθη ολόκληρα, ακόμα και τα ίδια του τα αδέλφια, τον Ααρών και τη Μαριάμ».

«Κάτι άλλο που πρέπει να σημειωθεί εδώ είναι η ικανότητά του Μωυσή να εκλέγει τους συνεργάτες του. Έτσι έγινε με τον αδελφό του Ααρών, με το διάδοχό του στο έργο τον Ιησού του Ναυή και με τους 70 πρεσβυτέρους, ένα κράμα Κριτών του λαού και Προφητών».

«Για το θάνατο του Μωυσή μας πληροφορούν τα τελευταία κεφάλαιο του Δευτερονομίου. Ψηλά από το όρος Νεβώ αντίκρισε τη Γη της Επαγγελίας, αφού είχε παραδώσει τη σκυτάλη σε άλλους, αφού έδωσε στο λαού του οργάνωση, κατεύθυνση και πνευματικό περιεχόμενο για την ιστορική του ύπαρξη. Διαβάζοντάς το κείμενο της Πεντατεύχου, από την Έξοδο μέχρι τέλους, αντιμετωπίζουμε ένα πολύ παράξενο και ανεξήγητο άνθρωπο, πολύ δυνατό και αφοσιωμένο αλλά και πολύ μονήρη στην ιδιόρρυθμη αποστολή του αι μέσα στο μέγεθος του μεγαλείου του. Ο Alfred de Vigny έπιασε το σφυγμό του γράφοντας στο γνωστό ποίημά του για το Μωυσή:

“Μ’ έκανες, Κύριε, δυνατό μα μόνον εδώ κάτω

Άσε με πια να κοιμηθώ τον ύπνο του θανάτου”».

ΣΑΒΒΑΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ. (1995). Ιστορία της Θρησκείας του Ισραήλ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 66-67, 69, 70.

Ο Μωυσής μπροστά στη φλεγόμενη βάτο. 13ος αιώνας. Μονή Αγίας Αικατερίνης Σινά.